کد مطلب:259435 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:191
کتاب تاریخ سامرا
«مأثر الكبراء فی تاریخ سامرا» عنوان معروف ترین كتاب مرحوم محلاتی، در زبان عربی است و جامع ترین و مفصل ترین كتابی كه تاكنون در تاریخ سامرا نوشته شده است ما در اینجا تنها به فهرست برخی از مطالب اشاره می كنیم و این اشارت نیز فقط شامل آن سه جلدی است كه چاپ شده است، بدین ترتیب:
جلد اول
نام های سامرا - آغاز ساخته شدن آن كه به زمان سام فرزند نوح نبی می رسد، - تعیین درجه ی آن كه در اقلیم چهارم با طول 69 و دو سوم و عرض 37 و یك ششم درجه واقع است، - نوسازی آن در زمان هارون الرشید (170 - 139 ق) - بازسازی آن در زمان معتصم عباسی (218 - 227 ق) - و علت بیرون رفتن وی از بغداد با آنجا و پایتخت شدن آن برای عراق و امپراتوری عباسی، - نوسازی آن به روزگار الواثق بالله، (227 - 232 ق) - علت ویرانی آن، - عراق و علت نامگذاری و دلایل و فضیلت عراق، - آرامگاه بزرگان و مقدسان مذهب شیعه از آن میان نرگس خاتون مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - مختصری از تاریخ آل حمدان، - فضایل و بزرگواری های آل بویه، باورهای شیعیان امام درباره ی سرداب سامرا - مختصری از تاریخ سلسله ی صفوی، مؤلف از نگارش جلد اول كتاب در تاریخ 1350 فراغت یافته است [1] .
[ صفحه 293]
جلد دوم
تاریخ برخی از تعمیرات آستان قدس عسكریین علیهماالسلام؛ عمارت سیزدهم، عمارت چهاردهم، تا عمارت شانزدهم، نامه ی سید جمال همدانی به میرزای بزرگ در خصوص تحریم تنباكو، میرزای كبیر و آثار او در سامرا، حوزه ی سامرا، آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی و استقلال عراق، برتری زیارت نامه ها، زیارت جامعه و شرح هایی كه بر آن نوشته شده، نقل كشف و كرامات در آستان قدس عسكریین علیهماالسلام، آل سلماسی و حدیث حیاتشان، ذكر كسانی كه در سامرا دفن شده اند و...
جلد سوم
این جلد مخصوص زندگانی امام علی النقی الهادی علیه السلام است، اما مابقی تاریخ سامرا كه چاپ نشده اند، فهرستشان احتمال دارد چنین باشد:
ج 4 - ویژه زندگانی امام حسن عسكری علیه السلام.
ج 5 - مخصوص شاعران سامرا كه مؤلف در جایی از جلدهای چاپ شده اشاراتی به این مطالب كرده است.
این مجموعه كه دائرةالمعارفی است در تاریخ سامرا در كل 12 جلد است كه تنها سه جلد آن چاپ شده، امید كه فرزندان فاضل و محترم او اقدام به چاپ بقیه مجلدات این اثر نفیس بكنند و با این كار چشمه ای را كه در شرف خشكیدن است به فرات همیشه زلال و جوشان فرهنگ شیعه، وصل كنند، باشد كه تا ابد جاری و ساری باشد. [2] .
[ صفحه 294]
جلد اول
نام های سامرا - آغاز ساخته شدن آن كه به زمان سام فرزند نوح نبی می رسد، - تعیین درجه ی آن كه در اقلیم چهارم با طول 69 و دو سوم و عرض 37 و یك ششم درجه واقع است، - نوسازی آن در زمان هارون الرشید (170 - 139 ق) - بازسازی آن در زمان معتصم عباسی (218 - 227 ق) - و علت بیرون رفتن وی از بغداد با آنجا و پایتخت شدن آن برای عراق و امپراتوری عباسی، - نوسازی آن به روزگار الواثق بالله، (227 - 232 ق) - علت ویرانی آن، - عراق و علت نامگذاری و دلایل و فضیلت عراق، - آرامگاه بزرگان و مقدسان مذهب شیعه از آن میان نرگس خاتون مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - مختصری از تاریخ آل حمدان، - فضایل و بزرگواری های آل بویه، باورهای شیعیان امام درباره ی سرداب سامرا - مختصری از تاریخ سلسله ی صفوی، مؤلف از نگارش جلد اول كتاب در تاریخ 1350 فراغت یافته است [1] .
[ صفحه 293]
جلد دوم
تاریخ برخی از تعمیرات آستان قدس عسكریین علیهماالسلام؛ عمارت سیزدهم، عمارت چهاردهم، تا عمارت شانزدهم، نامه ی سید جمال همدانی به میرزای بزرگ در خصوص تحریم تنباكو، میرزای كبیر و آثار او در سامرا، حوزه ی سامرا، آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی و استقلال عراق، برتری زیارت نامه ها، زیارت جامعه و شرح هایی كه بر آن نوشته شده، نقل كشف و كرامات در آستان قدس عسكریین علیهماالسلام، آل سلماسی و حدیث حیاتشان، ذكر كسانی كه در سامرا دفن شده اند و...
جلد سوم
این جلد مخصوص زندگانی امام علی النقی الهادی علیه السلام است، اما مابقی تاریخ سامرا كه چاپ نشده اند، فهرستشان احتمال دارد چنین باشد:
ج 4 - ویژه زندگانی امام حسن عسكری علیه السلام.
ج 5 - مخصوص شاعران سامرا كه مؤلف در جایی از جلدهای چاپ شده اشاراتی به این مطالب كرده است.
این مجموعه كه دائرةالمعارفی است در تاریخ سامرا در كل 12 جلد است كه تنها سه جلد آن چاپ شده، امید كه فرزندان فاضل و محترم او اقدام به چاپ بقیه مجلدات این اثر نفیس بكنند و با این كار چشمه ای را كه در شرف خشكیدن است به فرات همیشه زلال و جوشان فرهنگ شیعه، وصل كنند، باشد كه تا ابد جاری و ساری باشد. [2] .
[ صفحه 294]
[1] دائرةالمعارف تشيع: ج 4، ص 36، زير عنوان تاريخ سامرا، كه تنها به يك جلد از آن نظر داشته و باقي را فراموش كرده و گويي خبري از 9 جلد ديگر نداشته اند.
[2] مأثر الكبراء في تاريخ سامرا: ج 3، ص 349، پاورقي، پسر محترم مؤلف در آنجا مي نويسد: پدرم در تأليف اين تاريخ پانزده سال سعي و تلاش كرده است (از سال 1345 تا 1360 قمري) كه از آن فراغت يافته است.